เลือดสังเคราะห์ซึ่งพัฒนาขึ้นเพื่อแก้ปัญหาระดับโลกที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง นั่นคือ การขาดแคลนเลือดบริจาคสำหรับผู้ป่วยที่ต้องการความช่วยเหลืออย่างเร่งด่วน ไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัด การบาดเจ็บ หรือภาวะเรื้อรัง เช่น โรคโลหิตจางหรือมะเร็ง ความต้องการเลือดมีอยู่ตลอดเวลา ในขณะที่ปริมาณเลือดมักจะไม่เพียงพอ เลือดสังเคราะห์เป็นวิธีแก้ปัญหาที่มีแนวโน้มดีสำหรับปัญหาที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องนี้
ปัญหาการขาดแคลนโลหิตเป็นความท้าทายสำคัญที่ระบบสาธารณสุขทั่วโลกกำลังเผชิญอยู่ การมีปริมาณโลหิตที่ปลอดภัยและเพียงพอต่อความต้องการของผู้ป่วยเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสถานการณ์ฉุกเฉิน อุบัติเหตุ หรือการผ่าตัดใหญ่
เลือดสังเคราะห์คืออะไร?
เลือดสังเคราะห์หรือเลือดเทียมเป็นสารทดแทนที่ผลิตในห้องทดลอง โดยออกแบบมาเพื่อเลียนแบบการทำงานของเลือดตามธรรมชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความสามารถในการขนส่งออกซิเจนและในบางกรณียังช่วยสนับสนุนการไหลเวียนโลหิตอีกด้วย ซึ่งแตกต่างจากเลือดมนุษย์ที่บริจาค เลือดสังเคราะห์ไม่ได้ถูกจำกัดตามหมู่เลือด มีอายุการเก็บรักษาที่ยาวนานกว่า และลดความเสี่ยงในการแพร่กระจายเชื้อ
เลือดสังเคราะห์มีอยู่ 2 ประเภทหลักๆ:
สารพาออกซิเจนจากฮีโมโกลบิน (HBOCs) – ผลิตมาจากฮีโมโกลบินบริสุทธิ์ที่ได้จากแหล่งของมนุษย์ วัว หรือสิ่งมีชีวิตที่สร้างขึ้นใหม่
อิมัลชันเพอร์ฟลูออโรคาร์บอน (PFCs)เป็นสารสังเคราะห์ที่ละลายและขนส่งออกซิเจนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ประโยชน์ของเลือดสังเคราะห์
ความเข้ากันได้สากล : ผลิตภัณฑ์เลือดสังเคราะห์ส่วนใหญ่ไม่มีความจำเพาะเจาะจงชนิด จึงลดความจำเป็นในการแบ่งประเภทเลือดและการจับคู่ข้ามชนิด
อายุการเก็บรักษาที่ยาวนานขึ้น : เลือดสังเคราะห์สามารถเก็บไว้ได้นานหลายเดือนหรือหลายปี เมื่อเทียบกับเซลล์เม็ดเลือดแดงที่บริจาคซึ่งสามารถเก็บไว้ได้เพียง 42 วัน
ปลอดภัยจากเชื้อโรค : ขจัดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ เช่น HIV หรือไวรัสตับอักเสบ ที่อาจมีอยู่ในเลือดที่บริจาค
ความพร้อมจำหน่ายอย่างรวดเร็ว : มีประโยชน์อย่างยิ่งในพื้นที่ห่างไกล เขตทหาร และสถานการณ์ฉุกเฉินที่ไม่สามารถหาเลือดบริจาคได้
ลดการพึ่งพาผู้บริจาค : ช่วยรักษาปริมาณเลือดให้คงที่โดยเฉพาะในภูมิภาคที่มีอัตราการบริจาคต่ำ
เทคโนโลยีในการผลิตเลือดสังเคราะห์:
ปัจจุบัน เลือดสังเคราะห์ที่กำลังพัฒนาอยู่มีหลายรูปแบบ โดยหลักๆ ได้แก่:
สารพาออกซิเจนที่ทำจากฮีโมโกลบิน (Hemoglobin-Based Oxygen Carriers – HBOCs): เป็นการนำฮีโมโกลบิน (โปรตีนในเม็ดเลือดแดงที่ทำหน้าที่ขนส่งออกซิเจน) มาดัดแปลงเพื่อใช้เป็นสารทดแทนเลือด
สารประเภทเพอร์ฟลูออโรคาร์บอน (Perfluorocarbons – PFCs): เป็นสารเคมีสังเคราะห์ที่สามารถละลายออกซิเจนได้ในปริมาณมาก สามารถนำมาใช้เป็นสารพาออกซิเจนได้
เลือดที่เพาะจากสเต็มเซลล์ (Lab-grown blood from stem cells): เป็นการนำเซลล์ต้นกำเนิด (Stem cells) มาเพาะเลี้ยงในห้องปฏิบัติการเพื่อสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดง เกล็ดเลือด หรือส่วนประกอบอื่นๆ ของเลือด ซึ่งมีความใกล้เคียงกับเลือดจริงมากที่สุด
การประยุกต์ใช้ในโลกแห่งความเป็นจริงและการทดลองทางคลินิก
นักวิจัยและบริษัทเทคโนโลยีชีวภาพทั่วโลกกำลังพัฒนาและทดสอบเลือดสังเคราะห์อย่างแข็งขัน ผลิตภัณฑ์บางอย่างอยู่ในระยะทดลองทางคลินิกและแสดงผลลัพธ์เชิงบวกในการดูแลรักษาผู้บาดเจ็บและการผ่าตัด ตัวอย่างเช่น เลือดสังเคราะห์ถูกนำไปใช้ในสนามรบและในรถพยาบาลซึ่งการถ่ายเลือดอย่างรวดเร็วอาจหมายถึงความแตกต่างระหว่างชีวิตและความตาย
แนวโน้มในอนาคต
แม้ว่าเลือดสังเคราะห์จะยังไม่สามารถทดแทนเลือดธรรมชาติได้อย่างสมบูรณ์ในขั้นตอนทางการแพทย์ทั้งหมด แต่การพัฒนาเลือดสังเคราะห์ถือเป็นก้าวสำคัญยิ่ง เมื่อเทคโนโลยีพัฒนาขึ้น เราก็คาดว่าจะมีเลือดสังเคราะห์ที่มีประสิทธิภาพและปรับแต่งได้มากขึ้นในวงกว้าง ในอนาคตอันใกล้นี้ เลือดสังเคราะห์อาจมีบทบาทสำคัญในการบรรเทาปัญหาการขาดแคลนเลือดสนับสนุนการแพทย์ฉุกเฉินและเปลี่ยนแปลงการเข้าถึงการดูแลสุขภาพทั่วโลก
ด้วยความก้าวหน้าอย่างต่อเนื่องของเทคโนโลยีทางการแพทย์ เลือดสังเคราะห์มีศักยภาพที่จะเป็นนวัตกรรมสำคัญที่ช่วยชีวิตผู้ป่วยจำนวนมากทั่วโลกในอนาคต และพลิกโฉมวงการเวชศาสตร์การถ่ายเลือดอย่างสิ้นเชิง
เลือดสังเคราะห์ถือเป็นก้าวกระโดดของนวัตกรรมทางการแพทย์ เลือดสังเคราะห์มีศักยภาพในการช่วยชีวิตผู้คนได้หลายล้านคน จากการเอาชนะข้อจำกัดของการบริจาคเลือดตามธรรมชาติ เมื่อวิทยาศาสตร์ยังคงพัฒนาต่อไป เทคโนโลยีนี้อาจกลายมาเป็นส่วนสำคัญของการแพทย์สมัยใหม่ในไม่ช้านี้ ซึ่งจะช่วยสร้างความหวังให้กับผู้ป่วยและระบบการดูแลสุขภาพทั่วโลก